Δευτέρα 24 Ιανουαρίου 2022

Ο Πετρίτης (Falco peregrinus) - Το γεράκι της Μάνης!




Είναι από τα ταχύτερα είδη πουλιών στον κόσμο και το πλέον ισχυρό είδος γερακιού της Ελλάδας, με άνοιγμα φτερούγων 90-115 εκ και μήκος σώματος 35-50 εκ. Όταν κουρνιάζει διακρίνεται από τη μαύρη λωρίδα στο πλάι του κεφαλιού (σαν φαβορίτα ή μουστάκι), ενώ κατά την πτήση ξεχωρίζει από τις μυτερές φτερούγες και την κοντή ουρά που στενεύει στην άκρη.

Το ενήλικο έχει μπλε-γκρι χρώμα επάνω και οριζόντιες γραμμώσεις στο στήθος. Όλα τα μέρη του σώματός που δεν είναι καλυμμένα με φτερά είναι κίτρινα (πόδια, κήρωμα, μάτια). Η ουρά έχει ομοιόμορφο χρώμα. Κατά τη νεαρή ηλικία ο Πετρίτης έχει σκοτεινό καφέ χρώμα από πάνω και κάθετες ραβδώσεις στο στήθος. Τα ακάλυπτα από φτερά μέρη του σώματος του είναι γκρι, ενώ η ουρά έχει μια ανοιχτόχρωμη ταινία στην άκρη. Ο Πετρίτης πετάει συχνά σε ευθεία γραμμή με ενεργητική πτήση, αποκτώντας μεγάλη ταχύτητα (μπορεί να φθάσει τα 400 χλμ/ώρα).

Τρέφεται κυρίως σε ανοιχτές εκτάσεις κυνηγώντας μικρού ή μεσαίου μεγέθους πτηνά που πιάνει πάντα στον αέρα με την μέθοδο της ενέδρας.
Οι Πετρίτες θεωρούνται δείκτες της υγείας των οικοσυστημάτων, καθώς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στα εντομοκτόνα που συσσωρεύουν στο σώμα τους. Η υπερβολική χρήση των εντομοκτόνων (όπως το DDT και το Dieldrin) στο παρελθόν είχε ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση ή ακόμη και την εξαφάνιση τοπικών πληθυσμών. Επιπλέον, οι Πετρίτες απειλούνται από το παράνομο κυνήγι και το παράνομο εμπόριο αυγών και νεοσσών.

Ο Πετρίτης (Falco peregrinus)

Το όνομα του το πήρε από τα μέρη στα οποία φωλιάζει, αλλά και από το χρώμα του το οποίο έρχεται σε πλήρη προσαρμογή με το περιβάλλον που ζει. Τα βράχια είναι από τις καλύτερες κρυψώνες του. Η περιοχή της Μάνης ως σήμερα φιλοξενεί λόγω ορεινού εδάφους αρκετά ζεύγη πετριτών. Παλαιότερα όπου το οικοσύστημα βρισκόταν σε καλύτερη ισορροπία ο πετρίτης ήταν κάτι σύνηθες.

Το γεράκι γενικώς αποτέλεσε γενικώς για την περιοχή της Μάνης σήμα κατατεθέν. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά επίθετα, τοπωνύμια, ονόματα αλλά και παρατσούκλια προέρχονται από τον τρομερό αυτό θηρευτή. Επώνυμα όπως Γερακάρης, Πετρίτης, Βιτσιλόγιαννης¹ , Κεχρής² , αποτελούν απόδειξη του πόσο έντονη ήταν η παρουσία του στην περιοχή. Μάλιστα το «Γερακάρης» αποτελούσε για πάρα πολλά χρόνια επάγγελμα και σύνηθες βαπτιστικό όνομα.

1. 
Βιτσίλα στα Μανιάτικα σημαίνει γεράκι …..
2. Από την οικογένεια αυτή προέρχεται το τοπωνύμιο Κεχριάνικα. Η λέξη Κεγχρίς αφορά είδος γερακιού.

Πηγή: www.ornithologiki.gr (σελίδα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας)


ΑΛΛΟΤΙΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ

Υπήρξαν εποχές που οι άνθρωποι, γενιές ολόκληρες ζούσαν ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο. Ίδιες ασχολίες, ίδια εργαλεία, ίδια σκεύη.

Σήμερα που η τεχνολογία εξελίσσεται με άλματα, κάποιες από τις ασχολίες των παλαιότερων από τους επιζώντες είναι άγνωστες στους σημερινούς εφήβους και κάποια από τα εργαλεία και σκεύη που χρησιμοποίησαν οι πρώτοι, είναι αρχαιολογία για τους δεύτερους.

Ακολουθούν εικόνες εκτέλεσης εργασιών, καθώς και εργαλείων, σκευών και κατασκευών αλλοτινών καιρών.

Κρησάρα. Κρησάριζαν το αλεύρι για να το ξεχωρίσουν από το πίτουρο.



Ρογί. Τοποθετείται λάδι για καθημερινή χρήση. Ευρίσκεται και σήμερα σε μερικά σπίτια.



Μικρό αλουμινένιο κουβαδάκι. Τοποθετούσαν διάφορα υγρά. Έχει και αυτό αποσυρθεί από χρόνια.


Μεταλλικός κουβάς. Τοποθετούσαν σ'αυτόν κυρίως νερό.



Παραδοσιακές Μανιάτικες Συνταγές : Τραβηχτές Μάνης

Οι τραβηχτές Μάνης πήραν το όνομα τους από το άνοιγμα της ζύμης.

Τραβάμε την ζύμη με τα δάχτυλα. Οι μανιάτικες τραβηχτές πίτες κρύβουν όλη τη φιλοσοφία της μανιάτικης κουζίνας. Λίγα υλικά γρήγορη συνταγή απίστευτη νοστιμιά. Με λίγο ζυμάρι από την ζύμη του ψωμιού φτιαγμένο από προζύμι, ξεγελούσαν την μεγάλη οικογένεια άλλες φορές με γλυκό σερβίρισμα κι άλλες φορές με τυρί. Σήμερα όλα τα ψαγμένα εστιατόρια της Μάνης έχουν να προτείνουν απίστευτες ιδέες για το σερβίρισμα της παραδοσιακής μανιάτικης συνταγής αναγάγοντας την σε trend συνταγή της Μάνης. Ποιο είναι το μυστικό για να μην ρουφήξουν λάδι στο τηγάνισμα και να γίνουν τραγανές κι αφράτες;

Μετά, αφού ξεκουράσουμε τη ζύμη θα τηγανίσουμε λίγες-λίγες τις τραβηχτές πάντα σε ελαιόλαδο.
Η ζύμη για τραβηχτές μπορεί να μείνει στο ψυγείο μέχρι 3 ημέρες σκεπασμένη.
Μπορείτε να βάλετε αλεύρι για ψωμί ή για όλες τις χρήσεις.
Αν θέλετε να αντικαταστήσετε την ξερή μαγιά μπορείτε να βάλετε έναν 25 γραµ φρέσκια μαγιά. Θα πρέπει να την ενεργοποιήσετε όμως πριν αρχίσετε την ζύμη.
  • Σε ένα μπολ βάζουμε το αλεύρι, τη ζάχαρη και τη μαγιά. Ανακατεύουμε τα στερεά υλικά με ένα κουτάλι.
  • Διαλύουμε το αλάτι μέσα στο νερό.
  • Προσθέτουμε το 1 κ.σ. ελαιόλαδο κι ανακατεύουμε με ένα κουτάλι.
  • Ρίχνουμε τα υγρά μέσα στα στερεά. Ανακατεύουμε με ένα κουτάλι να βραχεί το αλεύρι.
  • Η ζύμη δεν πρέπει να είναι σφιχτή και δεν πρέπει να κολλάει στα χέρια. Αν χρειαστεί προσθέτουμε λίγο αλεύρι.
  • Βγάζουμε τη ζύμη στο πάγκο και τη ζυμώνουμε μέχρι να γίνει λεία και απαλή.
  • Βάζουμε την ζύμη σε λαδωμένο μπολ και την κυλάμε ώστε να λαδωθεί η επιφάνεια της. Την σκεπάζουμε.
  • Αφήνουμε την ζύμη να διπλασιαστεί σε όγκο για περίπου 1 ώρα
  • Αφού φουσκώσει η ζύμη λαδώνουμε ελαφρά τα χέρια και την ξεφουσκώνουμε.
  • Κόβουμε μικρά κομμάτια ζύμης σε μέγεθος μανταρινιού.
  • Με χέρια λαδωμένα πλάθουμε στρογγυλό κάθε κομμάτι ζύμης.
  • Τραβάμε την ελαστική ζύμη απαλά και την τεντώνουμε να ανοίξει σε φύλλο οβάλ λεπτό με πάχος 2 με 2-1/2 χιλιοστά.
ΤΗΓΑΝΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΡΑΒΗΧΤΕΣ ΜΑΝΗΣ
  • Ζεσταίνουμε λίγο ελαιόλαδο σε μεσαίο τηγάνι. Ανάλογα με το τηγάνι που θα χρησιμοποιήσετε, το ελαιόλαδο πρέπει να καλύπτει την πίτα μέχρι τη μέση.
  • Σε μέτρια προς δυνατή φωτιά ρίχνουμε μια-μια τραβηχτή Μάνης.
  • Πιέζουμε ελαφρά την επιφάνεια της πίτας να μην γίνει σαν μπαλόνι.
  • Τηγανίζουμε για περίπου 2’ να ροδίσει και να φουσκώσει και την γυρίζουμε από την άλλη.
  • Τηγανίζουμε για 1-1/2 λεπτό από την άλλη πλευρά να ροδίσει.
  • Βγάζουμε τις τραβηχτές Μάνης σε απορροφητικό χαρτί να στραγγίξουν το λάδι τους.
  • Όμοια φτιάχνουμε όλες τις παραδοσιακές τραβηχτές Μάνης.
  • Σερβίρουμε τις πίτες με μέλι και κανέλα ή με μέλι και τυρί.
Σε πολλές περιοχές σερβίρουν τις τραβηχτές με κανελοζάχαρη και άλλες φορές βάζουν στην ζύμη λίγο ξύσμα πορτοκαλιού και λίγη κανέλα.
Η σκέτη ζύμη ψωμιού που χρησιμοποιούν παραδοσιακά με το προζύμι είναι ακαταμάχητη.
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΑΒΗΧΤΕΣ ΜΑΝΗΣ
  • Όσο πιο πολύ ξεκουράσετε τη ζύμη τόσο πιο ελαστική θα γίνει.
  • Για να μην ρουφούν λάδι οι πίτες πρέπει το λάδι στο τηγάνι να κάψει και να τις τηγανίσεις σε μέτρια προς δυνατή φωτιά.
  • Έτσι θα γίνουν τραγανές και χωρίς να ρουφήξουν λάδια.



Τρίτη 18 Ιανουαρίου 2022

Τα ονόματα των Μηνών κατά τις λαϊκές παραδόσεις.

 Τα ονόματα των Μηνών κατά τις λαϊκές παραδόσεις

Της Γεωργίας Π. Δημακόγιαννη, Φιλολόγου (Δημοσίευση στο περιοδικό «ΑΔΟΥΛΩΤΗ ΜΑΝΗ», Τ.1-1996).
Στη Μάνη, διατηρούνται πολλά στοιχεία του βίου των αρχαίων και μεσαιωνικών Ελλήνων, τα οποία, τα βρίσκουμε σε διάφορες εκ δηλώσεις της ζωής των Μανιατών, άφθονα δε στοιχεία των αρχαίων και βυζαντινών Ελλήνων βρίσκονται στη γλώσσα των χωρικών. Με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύεται και η ιστορική συνέχεια. Στην «Ιστορία της Μάνης» του Αν. Κουτσιλιέρη, παρατίθενται διάφορα ονόματα, καθώς λέγονται σήμερα στη Μάνη και η ονομασία τους στην αρχαία ελληνική. Με έκπληξη αντικρύζει ο αναγνώστης ότι σπάνιες είναι, οι διαφορές και κανόνας οι ομοιότητες.
Στις καλλιεργούμενες περιοχές αναφέρει: αρμάκια αρχαία έρμαξ, λουρία αρχαία λώρον, λάγκουνα αρχαία λαγών, καμπία λατινικά cabus, τρόχαλος αρχαία τροχμαλός. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε από το γεωργικό βίο ότι τα μέρη του αρότρου μας έρχονται από τον Ησίοδο ζεύλα - ζυγός, σταβάρι - ιστοβοεύς. Από την ποιμενική ζωή μέχρι σήμερα οι τσοπάνηδες λένε το πινό των προβάτων τα πηλά ζώων.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ονόματα των μηνών, τα οποία ποικίλλουν κατά περιοχές, γιατί συνδέονται με τοπικά στοιχεία, που εμφανίζουν διαφορές από τόπο σε τόπο. Παραθέτουμε τα ονόματα των μηνών, καθώς λέγονται στη Μάνη και προχωρούμε σε σχετικά σχόλια: Γενάρης, Χλεβάρης, Μάρτης, Απρίλης, Αμάης, Θεριστής ή Αλωνάρης, Γυαλιστής, Σουκολόης, Αρδικολόης, Σκιγιάτης, Βρωμαλίτης, Δεκέμβρης.
Ο Ιούνιος λέγεται θεριστής, γιατί τότε θέριζαν τα στάχυα.
Ο Ιούλιος λέγεται Γυαλιστής, γιατί αρχίζουν να γυαλίζουννα ωριμάζουν) τα σύκα. Τα παιδιά την εορτή του Προφήτη Ηλία ανεβαίνουν στις βουνοκορφές, ανάβουν φωτιές και απαγγέλλουν τραγουδιστά τους στίχους:
Τα’ Άγιου Λιος γυαλίζονται / τα σούκα σφραϊδίζονται.
Συνήθεις την ίδια μέρα ήταν και οι πετροπόλεμοι μεταξύ των παιδιών. Χωρίζονταν κατά συνοικίες και αποκαλούνταν συνήθως πανωμαχαλιώτες και κατωμαχαλιώτες.
Τον Αύγουστο τον λέγανε Συκολόγο, καθώς γράφει ο Φ. Ι. Βρεττάκος στο «Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριότεροι εορταί των» σ. 297, στη Μάνη όμως μέχρι τώρα λένε σούκο και όχι σύκα, άρα ο μήνας λεγόταν Σουκολόης.
Επίσης και το Σεπτέμβριο (σ. 320) δε τον λένε Ορτυκολόγο καθώς σημειώνει ο Βρεττάκος αλλά Αρδυκολόη (από τα αρδύκια και όχι ορτύκια).
Ο Βρεττάκος στη μελέτη του για τους μήνες λέει το Δεκέμβριο Βρωμαλίτη (σ. 15) γιατί τότε ψοφούν τα ζώα και βρωμούν οι αυλές. Όμως το Δεκέμβριο υπάρχουν άχυρα και σανός και τα ζώα τρέφονται και δεν ψοφούν. Αν έκανε πολύ βαρύ χειμώνα μπορεί να υποφέρουν το Φεβρουάριο, όχι όμως στις αρχές του χειμώνα, δηλαδή το Δεκέμβριο.
Στη Μάνη λένε και σήμερα το Σκιγιάτη σκίζε, 'ργώνε και το Βρωμαλίτη σπέρνε, γιατί το μήνα αυτό τον συνδέουν με το Νοέμβριο, το όνομα του μήνα πρέπει να συνδεθεί με τα βρωμάλια.
Στη Μάνη διατηρήθηκε η ανάμνηση της γιορτής, των βρουμαλίων καθώς η γιορτή των Ρουσαλίων. Έτσι ακούγεται:
Όλα τα Σάββα(τα) Σάββατα
να πάνε να γυρίσουν
του Ρουσαλή το Σάββατο
να πάει να μη γυρίσει.

Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2022

Η Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Μας

 Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για την Μάνη και κάποια ψηφιοποιημένα βιβλία που διακινούνται ελεύθερα στο Διαδίκτυο :