Σύκο, ένα από τα δημοφιλέστερα καλοκαιρινά φρούτα με μοναδική γλυκιά γεύση. Τα σύκα τρώγονται φρέσκα την περίοδο του καλοκαιριού ή αποξηράμενα όλες τις εποχές του χρόνου. Επίσης, από τα άγουρα σύκα φτιάχνονται υπέροχα γλυκά του κουταλιού. Τα σύκα, ειδικά τα ξερά, έχουν μεγάλη διατροφική αξία καθώς διαθέτουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυσικά ζάχαρα, ενώ περιέχουν πλήθος βιταμινών, ασβέστιο, φώσφορο και σίδηρο.
Η κατανάλωση σύκων λειτουργεί ευεργετικά στην πέψη ενώ βοηθά σημαντικά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Θα συναντήσουμε πολλές συκιές να φυτρώνουν στην ελληνική ύπαιθρο και αυτό είναι μία ένδειξη ότι μπορεί να ευδοκιμήσει εύκολα στον κήπο μας χωρίς πολλές καλλιεργητικές φροντίδες. Η συκιά είναι φυλλοβόλο δέντρο με καταγωγή από την μικρά Ασία, φθάνει συνήθως τα τέσσερα εως πέντε μέτρα σε ύψος και ζει για αρκετές δεκαετίες.
Στον ελληνικό χώρο, η συκιά καλλιεργείται κυρίως στη νότια Ελλάδα σε περιοχές της Πελοππόνησου και της Στερεάς Ελλάδας, στην Εύβοια, στην Κρήτη καθώς σε νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου.
Ας δούμε αναλυτικά τις κυριότερες ποικιλίες συκιάς για να φυτέψουμε μαζί με συμβουλές για τη φροντίδα τους, προκειμένου να απολάμβανουμε κάθε καλοκαίρι τα πιο νόστιμα σύκα από τον κήπο μας.
Οι πιο γνωστές ποικιλίες συκιάς
Όλες οι καλλιεργούμενες ποικιλίες συκιάς προέρχονται από το είδος της ήμερης συκιάς ενώ υπάρχει και το είδος της άγριας συκιάς (αρρενοσυκιά) με μικρότερου μεγέθους φύλλα η οποία σχηματίζει μικρότερους καρπούς που δεν τρώγονται. Υπάρχουν πολλές ντόπιες και ξένες ποικιλίες που καλλιεργούνται στη χώρα μας. Οι ποικιλίες της συκιάς διαχωρίζονται σε μονόφορες και δίφορες ανάλογα με τον ετήσιο αριθμό σοδειών, καθώς και με το χρωματισμό του φλοιού σε λευκές και έγχρωμες. Οι σημαντικότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι η Καλαμών, η Κύμης, η Βασιλική Μαύρη, Μαύρα Μαρκοπούλου, το Πολίτικο (λευκή), η Πρασινοσυκιά Λέσβου, η Φρακασάνα (λευκή) και η λευκή Βασιλική. Γνωστές ξένες ποικιλίες συκιάς είναι Alfiore, Brazilliana, Dauphine, Dottato, Mission και San piero.
Σε τι συνθήκες ευδοκιμεί η καλλιέργεια της συκιάς;
Η συκιά ευδοκιμεί σε όλους τους τύπους εδαφών εκτός από τα αργιλώδη εδάφη. Τα πλέον ευνοϊκά εδάφη είναι τα πλούσια, βαθιά, ελαφριάς σύστασης και καλά στραγγιζόμενα. Η συκιά αναπτύσσεται καλύτερα σε θερμά κλίματα, καθώς το φυτό δεν φαίνεται να απαιτεί χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα για να διαφοροποιήσει τους ανθοφόρους οφθαλμούς. Η συκιά είναι ευαίσθητη σε χαμηλές θερμοκρασίες καθώς σε θερμοκρασίες χαμηλότερες του μηδενός, παρουσιάζονται ζημιές στο φύλλωμα του δέντρου ενώ σε πολύ υψηλες θερμοκρασίες έχουμε υποβάθμιση του καρπού καθώς σκληραίνει ο εξωτερικός φλοιός. Επίσης, η υψηλή βροχόπτωση όταν ωριμάζουν τα σύκα προκαλεί σχίσιμο (σκάσιμο) των καρπών ενώ παράλληλα αλλοιώνεται η γεύση των σύκων καθώς ξινίζουν.
Πόσο συχνά ποτίζουμε τις συκιές;
Η συκιά είναι σχετικά ανθεκτική στην έλλειψη νερού, όμως για μια πλούσια παραγωγή θα απαιτηθεί πότισμα κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου. Ιδιαίτερα σε ξηρικές περιοχές, η συκιά θα χρειαστεί τακτικό πότισμα, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, τους καλοκαιρινούς μήνες για να έχει ικανοποιητική ανάπτυξη και ποιοτική καρποφορία. Το υπερβολικό πότισμα μπορεί να προκαλέσει σκάσιμο των καρπών και υποβάθμιση της ποιότητας ενώ η έλλειψη νερού μπορεί να συντελέσει στην εμφάνιση των κούφιων καρπών. Τα ακανόνιστα ποτίσματα μπορεί να προκαλέσουν πτώση φύλλων και σημαντική πτώση καρπών.
Πόσο συχνά βάζουμε λίπασμα στην καλλιέργεια της συκιάς;
Η καλλιέργεια της συκιάς έχει σημαντικές ανάγκες σε λίπασμα για να έχει καλή ανάπτυξη και πλούσια καρποφορία. Την περίοδο του χειμώνα, μπορούμε να ενσωματώσουμε στο χώμα χωνεμένη κοπριά και κομπόστ για να εφοδιάσουμε το έδαφος με θρεπτικά στοιχεία και οργανική ουσία. Στις αρχές της άνοιξης, προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα με υψηλότερη περιεκτικότητα σε κάλιο και επαναλαμβάνουμε στις αρχές του καλοκαιριού. Αποφεύγουμε, τα λιπάσματα αζώτου κατά την περίοδο της ανθοφορίας και μετά την καρπόδεση γιατί μπορεί να προκαλέσουν πτώση ανθέων και καρπών.
Πώς γίνεται η επικονίαση και η γονιμοποίηση της συκιάς;
Η επικονίαση και η γονιμοποίηση σε αρκετές ποικιλίες συκιάς για την παραγωγή των σύκων γίνεται με την βοήθεια ενός εντόμου, του ψήνα, που βρίσκεται στους καρπούς της άγριας συκιάς και επικονιάζει τα θηλυκά άνθη των ποικιλιών της ήμερης συκιάς. Η μεταφορά της γύρης στην συκιά με το έντομο του ψήνα γίνεται από τα τέλη Μαίου ως τα τέλη Ιουνίου. Σε επαγγελματικές καλλιέργειες συκιάς, για ποικιλίες που χρειάζονται επικονίαση με τον ψήνα, για να εξασφαλίσουμε ικανοποιητική καρποφορία, αν δεν έχουμε φυτέψει ή αν δεν υπάρχουν κοντά άγριες συκιές, μπορούμε να βάλουμε μικρά σύκα άγριας συκιάς (αρρενόσυκα) που περιέχουν το έντομο του ψήνα σε πλαστικά δίχτυα ή χάρτινες σακούλες. Στη συνέχεια, βάζουμε τις σακούλες σε κάθε δέντρο συκιάς για να βελτιωθεί σημαντικά η επικονίαση και η γονιμοποίηση των σύκων.
Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν τις συκιές;
H συκιά προσβάλλεται από διαφορές μυκητολογικές ασθένειες όπως η κερκοσπορίαση που προκαλεί καστανέρυθρες κηλίδες στο φύλλωμα, το φουζάριο και ο βοτρύτης που προκαλεί σαπίσματα στους καρπούς. Για την προστασία από ασθένειες, ψεκάζουμε το φύλλωμα και τους καρπούς της συκιάς με διάλυμα χαλκού.
Η συκιά στην Μάνη
Η σουκιά (=συκιά) πολλαπλασιάζεται εύκολα. Φυτρώνει μόνη της από σποράκι του σύκου ή σαν παραφυάδα παλιότερης ή σαν καταβολάδα που φυτεύεται ειδικά και πιάνει εύκολα.
Η ύπαρξη ενός έλλιζου (αρσενικής συκιάς που σπάνια λέγεται και ορνιός) που τα λίζια (πρόφερε: λίγια) του πολλαπλασιάζουν όλες τις θηλυκές σουκιές, είναι αρκετή για μια περιοχή ενός χωριού. Λίζι (πληθυντ. λίγια) είναι το αγίνωτο σύκο, αλλά και το αρσενικό. Οι συκιές καρποφορούν από 20 Ιουνίου κι ύστερα (Γυαλιστής μήνας) ως τον Σεπτέμβρη. Μερικές κρατούν ως ττον Δεκέμβρη.
Τα σύκα μαζεύονται τον Αύγουστο, λιάζονται ανοιγμένα ή όχι (σκοπαϊδες απ'το σουκοπαγίδες – παγίδευαν έντομα με αυτά και ιδίως σκούρκους). Φουρνίζονται και φυλάγονται για τροφή σ' ανθρώπους και ζώα.
Είδη: αραπόσουκα ή μαυρόσουκα (μαύρα), ασπρόσουκα (μικρά άσπρα), αυγόσουκα (μεγάλα άσπρα), βουβαλόσουκα (πολύ μεγάλα σταχτιά), λιζόσουκα (μέτρια καφετιά που ξανθαίνουν ξερά) και ασκαδόσουκα (που έχουν μερικές φορές και μούρη, σαν να βγαίνει δεύτερο από αυτά, όταν είναι εύρωστα. Πρλβ. Ασκός ή ασκιάδι. Είναι πράσινα και ξανθαίνουν όταν ξεραθούν και μαραγκιάσουν οπότε λέγονται και μαραγκούλες), μελισσόσουκα.
Ανάλογα ονόματα έχουν και οι συκιές (αραποσουκιά, λιζοσουκιά κλπ). Η χειρότερη αρρώστια της σουκιάς είναι η ψούρα (ψώρα). Προέρχεται απ'την πολλή κοπριά. Γι'αυτό συκιές που είναι κοντά σε σπίτια και “κοπρόγεια” δεν κάνουν καλά σύκα. Μέσα έχουν βρωμιά. Αντίθετα σουκιές σε προσήλια, ευάερα, καθαρά μέρη έχουν καλά σύκα.
Το δέντρο της σουκιάς είναι από τα πιο αντοχής. Απ' την ρίζα να την κόψεις ξαναβγαίνει (αν έχει σε καλό έδαφος ριζώσει). Πάνω σε γκρεμούς ή σε σπίτια φυτρώνει. Αν θέλεις να κόψεις ριζωμένη συκιά πρέπει ή να την ξεριζώσεις και σκεπάσεις τον τόπο της ή να την κάψεις καλά στην ρίζα και σκεπάσεις με συμπαγείς πέτρες. Η συκιά κοντά σε σπίτι δεν είναι καλή γιατί μαζεύει κουνούπι. Η αναπνοή της είναι βαρειά (αποπνέει άλλα αέρια από εκείνα της ελιάς ή του πεύκου) και είναι ανθυγιεινή για όποιον κοιμηθεί στην σκιά της.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Κυριάκου Δ. Κάσση "Λαογραφία της Μέσα Μάνης Α' Υλική Ζωή" Σελίδες 167-168.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου